شباهت حضرت زهرا سلام الله علیها و شب قدر
فاطمه زهرا علیهاالسلام سرّ لیلة القدر
-وماادریک ما لیله القدر:دراین بخش به عظمت مافوق تصورایندوموجود الهی که قدرت شناخت کامل آنها را ازما سلب میکند وبه رفتار پیامبراکرم (ص) با ایشان اشاره شده است.
3- وماادریک ما لیله القدر:مجهولیت شب قدر بی شباهت به غربت ومظلومیت زهرای مرضیه نیست علاوه برابعاد وجودی ودرجات تقرب وسلوک الی الله،تاریخ دقیق ولادت شهادت ، طول عمروبالاخص مزارایشان برای ما مجهول میباشد(که از دردها و مصائب بزرگ شیعه است ).
4- لیله القدر: بین ستر وپوشش شب با حجاب و عفاف زهرا (س) شباهت وجود دارد و نیز بین دردها و مصائب بیکرانیکه ایشانرا یکی از بکائین (بسیارگریه کنندگان) نمود، با سیاهی وظلمت شب اقتران وجود دارد.همچنانکه طبق آیات کریمه شب مایه سکون و آرامش است، زهرا(س) نیز مایه آرامش و تسلی خاندان عصمت بالاخص پدر است او تنها دختی است که مام پدراست.کنیه«ام ابیها» نشانگرابرازمحبت شدید از سوی پیامبراکرم (ص) نسبت به ایشان بود، اما درخشش ونورانیت زهرای اطهر(س) با سیاهی و ظلمت شب درتضاد است.
5-لیله القدر : کوتاهی عمر زهرای مظلومه با کوتاهی شب قدر قابل قیاس است.
6-لیله القدرخیرمن الف شهر:خیرکثیرکوثرطه(ص)که ادامه نسل نبوت تاقیام قیامت ازدامان مطهراوست، باخیرو برکت شب قدرکه بتنهائی از هزارماه برتراست، مقایسه شده است.
7-تنزل الملائکه والروح فیها: ازنظر روایات مسلم است که جبرئیل امین بر فاطمه زهرا (س) نازل میشد، درحالیکه حتی برائمه (ع) نیز نازل نمیشد هرچند فرشتگان دیگر به محضر آنان میرسیدند.حضرت امام خمینی(ره) نزول فرشته وحی بر ایشان را از بالاترین فضائل آن حضرت میشمارند.نزول فرشتگان درشب قدر و نزول آنها برزهرای محدثه ازشباهتهای دیگر آندوست.
8- باذن ربهم: همچنانکه درشب قدرهمه چیز به اذن و فرمان الهیست،زندگانی زهرای مرضیه (س) نیز در تمامی موارد به اذن وامرالهی بوده است . از زمان تکوین نطفه با آن سیب بهشتی جریان تولد، اسما مبارکه،سکوت، فریاد،خشم ، قهر…همه برای رضای خدا بوده است چرا که اوراضیه ومرضیه است.تحت اذن وفرمان کامل خدابودن ازوجوه دیگرشباهتهای آندو بزرگوار است.
9- باذن ربهم من کل امر: همچنانکه درشب قدر تمام امور وحوادث سال شخص مقدر میشود،درکتاب منسوب به حضرت بنام مصحف زهرا(س) نیز تمام اخبار،حوادث و پیشامدهای خاندان امامت ومسلمین ازگذشته وآینده مشخص است.بین صحیفه حضرت زهرا(س) با مشخص شدن حوادث مقدر(من کل امر) در شب قدر شباهت وجود دارد.
10- سلام : همچنانکه این شب سراسر سلام و آرامش و امنیت است،صدیقه طاهره نیز تمام وجودش مظهر لطف و رحمت الهی است.اوحورا انسیه ایست که همه خیر و برکت و نور و جمال دنیا وآخرت را باهم داراست.دراین بخش به اسماء مبارکه ایشان اشاره شده است.
11- سلام هی حتی مطلع الفجر: همچنانکه انتهای شب قدرطلوع فجر وصبح صادق است، انتهای امامت ازدامان پاک فاطمه(س) نیز،صبح ولایت است که یوسف زهرا(س)، فرزند طوروالعادیات، فرزندیس والذاریات، مهدی موعود(ارواحنا لتراب مقدمه الفداه) ظهورکرده وشب تاریک ظلمتکده جهان را به صبح هدایت و رستگاری دلالت خواهد نمود.مطلع الفجرزهرا (س) مهدی موعود(عج) است.الیس صبح بقریب؟! آیاسپیده نزدیک نیست؟!
شنیده ام که میآئی، بهار سرمه راهت دو چشم من، بهشت من، فدای ناز نگاهت
اصل مقاله
مقاله حاضر در خصوص سوره مبارکه قدر1) و با توجه به حدیث شریفی2) که در باره تفسیر شب قدر از معصوم (ع) روایت شده است در شرح و تبین این نکته که چگونه شب قدر همان فاطمه زهرا (س) است ، نوشته شده است .
انگیزه اصلی نوشتن مقاله حدیث گرانقدریست که از معصوم (ع) درتفسیرسوره «انا انزلنا » نقل شده است.درتفسیرفرات کوفی روایتی با سند ازامام جعفرصادق (ع) نقل شده که ایشان فرمودند: لیله فاطمه است و القدر الله . سپس فرمود : هرکس فاطمه(س) را بدرستی و کما هوحقه بشناسد ، لیله ی قدر را درک کرده است و فاطمه(س) به این نام نامگذاری شد به سبب آنکه مردم از شناخت او عاجزند. ارباب معرفت در بعضی از تفاسیر این روایت را نقل کرده وآنرا پذیرفته اند، براساس مبانی عرفان اسلامی لیله القدریا لیله مبارکه را انسان کامل تفسیرنموده اند3)
1- اناانزلناه فی لیلة القدر.
همچنانکه شب قدر ظرف زمانی و زمان نزول دفعی و یکباره قران کریم است، حضرت فاطمه زهرا (س ) نیز محل نزول قرانهای ناطق است زیرا که ائمه اطهار(ع) قرانهای ناطق هستند ودر راس آنها علی (ع) آن قران ناطقی که قران را جمع آوری کرد4)،در پاسخ به خوارج که از کشیدن شمشیر به روی قرانهای سرنیزه در جنگ صفین سرباز میزدند، فرمود: «قران ناطق منم».
درواقع انسان کامل بمنزله قران است و اگر قرار بود قران بصورت مادی تجسم یابد به شکل انسان کامل مجسم میشد، زیراکه تمام خصائل و صفاتی که در قران آمده است ،در انسان کامل متجلی است.
2- و ما ادریک ما لیلة القدر.
وتوچه میدانی که شب قدر چیست ؟ در این آیه تصریح شده که عظمت این شب بقدری زیاد است که حتی پیامبراکرم(ص) با وجودیکه خاتم الانبیا و عقل کامل و نور اول است ، قادر به درک کامل آن نیست ، دراینصورت تکلیف ما معلوم خواهد بود! شاید دقت در رفتار پیامبر اکرم (ص) با ایشان در درک عظمت حضرت صدیقه طاهره بس باشد.پیامبر(ص) آن انسان کاملیکه به خلعت «لولاک لما خلقت الافلاک» 5) مزین گشته واگرنبود کائنات ایجاد نمیشد، همان نوریکه خداوند به او فرمود:
ن والقلم ومایسطرون، ما انت بنعمه ربک بمجنون …و انک لعلی خلق عظیم 6)
قسم به قلم و آنچه که مینویسد! ای پیامبر تو دارای خلق کریم و بزرگی هستی. اهمیت این خطاب وقتی روشن میشود که خطاب رب جلیل را با دنیا بشنویم .همان دنیائیکه ما معمولا از صبح تا شب دنبالش میدویم و به آنهم نمیرسیم!خداوند در باره دنیا فرمود: «قل متاع الدنیا قلیل» 7). آن چه عظمتیست که دنیارا قلیل میشمارد؟
آری درروزگاریکه عرب جاهلیت دخترها را زنده بگور میکند، احمد مرسل(ص) در برابر زهرا (س) و به احترام او از جا بلند میشود! عجیب است کدام پدر در برابر دخترش بلند میشود؟! و یا نه، دستش را میبوسد! ومیفرماید : پدرش فدای او باد! فداها ابوها! 8) وآنگاه که از جهالتها و نامردمیهای روزگار دلش تنگ میشود و هوای بهشت میکند، میفرماید: اذا اشتققت الی الجنه قبلت نحر فاطمه 9) زهرا (س) کجاست تا بوی بهشت را از او استشمام کنم؟ در روایت آمده است که حضرت امام باقر(ع) فرمود: به پیامبر عرض شد ای پیامبر خدا! شما فاطمه را بسیار بوسه باران میکنی و درآغوش میگیری ومورد محبت فراوان قرار میدهی و با او بگونه ای جز سایر دخترانت رفتار میکنی ؟ حضرت فرمود: فرشته وحی سیبی از سیبهای بهشتی برای من آورد و من آنرا خوردم و …درنهایت حضرت زهرا(س) از آن سیب بهشتی متکون شد وبرای همین است که من بوی بهشت را از او استشمام میکنم10).آری همچنانکه درک عظمت واقعی شب قدربرای ما ممکن نیست،درک عظمت واقعی حضرت فاطمه زهرا(س) هم برای ما محجوبان میسور نیست مگراینکه انوار غیب از مهب خورشید ولایت عنایتی بنماید.
3- وما ادریک ما لیلة القدر.
یکی ازجنبه های شب قدرمجهولیت آن است، الان هم دقیقاً مشخص نیست که شب قدر چه شبی است؟ شب نوزدهم،بیست و یکم،بیست وسوم، یا بیست وهفتم ویا …حتی نقل است که بعضی از علما و بزرگان تمام طول سال را بیدار مانده و احیا میگرفتند و وقتی دلیلش را میپرسیدتد میگفتند شاید امشب شب قدر باشد. در روایتی از امام صادق (ع) نقل شده که فرمود :التقدیر فی لیله القدر تسعه عشر و الابرام فی لیله احدی و عشرین و الامضا فی لیله ثلاث و عشرین11) تقدیر مقدرات درشب نوزدهم ، تحکیم آن در شب بیست ویکم و امضا در شب بیست و سوم است. درمورد حضرت زهرا (س) نیز چنین است.همچنانکه شب قدر بر ما مجهول است، ابعاد وجودی فاطمه زهرا (س) نیز برای ما مجهول است،حتی مسائلی چون تاریخ تولد،شهادت ،طول عمر و …او دقیقاً مشخص نیست، تشییع پیکرمطهرش شبانه و مخفیانه انجام شده و مزارمطهر او نیز از ما پنهان است،که از دردهای بزرگ شیعیان است. شاید درتقویم دیده باشید که چند تاریخ متفاوت برای وفات ایشان قید شده گوئی زهرا (س) به تاریخ و یا جغرافیا تعلق ندارد، او انسانی است ماورای تاریخ وجغرافیا، مافوق زمان و مکان! حیف است که در تنگنای کوچک زمان و مکان محصور شود. بین مجهولیت شب قدر با غربت و مظلومیت زهرا(س) شباهت وجود دارد.
4- لیله القدر
شب تاریک است ،سیاه است و در آن حالت ستر و پوشش و نیز غم و اندوه بچشم میخورد.اما زهرا (س) یعنی درخشان،نورانی که با تاریکی شب تضاد دارد اما همچنانکه در شب قدرخیرها و برکات پنهانند، زهرا (س) نیز مظهر حجاب ، عفاف و پوشش است که همه زیبائیها ،عظمتها و بزرگواریها را درخود پنهان کرده است. اوحتی خود را از نابینائی می پوشاند ومیفرماید: یک زن آنگاه به خدا نزدیکتر است که بیشترمراقب پوشش وحجاب خویش باشد.
همچنانکه شب مایه آرامش و سکون است که در آیات متعددی به این مسئله اشاره شده است : فالق الاصباح وجعل اللیل سکنا 12) ، جعلنا اللیل لباسا 13) ، واللیل اذا یغشی 14) و اللیل اذا سجی 15)…، فاطمه زهرا(س) نیز مایه آرامش و تسلی خاطر خاندان عصمت و طهارت است .درکودکی آنچنان مراقب و نگران رسول (ص) خداست تا آنجاکه او را «ام ابیها» 16) مینامند «مام پدر».این کنیه نشانگر ابراز محبت شدید از سوی پیامبراکرم (ص) نسبت به او بوده است و بعد از ازدواج نیز مایه آرامش و آسودگی خاطر علی(ع)وفرزندانش است، آنچنانکه علی(ع) اسوه صبر و استقامت، بعد از او دردهایش را فقط به چاه میگوید…: فصبرت وفی العین قذی و فی الحلق شجا ء 17) استخوان درگلو و خار درچشم صبرکردم …
5- لیلة القدر
شب قدر فقط یک شب است، بسیارکوتاه است. طول عمر زندگانی حضرت نیز بسیار کوتاه بود.همانطور که قبلا اشاره شد، در تاریخ ولادت و شهادت ایشان اختلاف است و همین مساله منشا اختلاف در سن میشود. شیعه معتقد است دوسال و یا مشهور پنج سال از بعثت گذشته بود که خداوند کوثر را به پیامبر عطا نمود.اهل سنت میگویند: پنج سال قبل از بعثت بوده است.درخصوص وفات ایشان علامه مجلسی نقل میکند:
در وفات فاطمه زهرا (س) بعد از پدر میان 8ماه و چهل روز اختلاف است و آن قولیکه روایات آن مقرون به صحت سند است و بیشتر مورد توجه قرارمیگیرد.قول 75 روز و معتبرتر از آن 95 روز است .همچنین طبرسی نقل میکند: فاطمه (س) در روز بیستم جمادی الاخر در مکه متولد شد.هشت سال در مکه و ده سال در مدینه ماند و بعد از پدر 75 روز در قید حیات بود و در روز سه شنبه سوم جمادی الاخر سال یازدهم هجرت از دنیا رفت.18)
بهرحال (هر زمانی را که تصور کنیم) طول عمر حضرت حدود حداقل 18 و حداکثر 28 سال بوده است (تولد 5سال قبل از بعثت :ازدواج در 18 سالگی و شهادت در 28 سالگی ،تولد 5 سال بعد از بعثت :ازدواج در 9 سالگی و شهادت در 18 سالگی، و کوتاهی عمر ایشان با کوتاهی شب قدر یکی دیگر از وجوه شباهتهای لیله قدر وزهرا(س) است.
6- لیلة القدر خیر من الف شهر
اما با وجود کوتاهی، این شب سراسر رحمت، خیر و برکت است و در تمام طول سال شبی به خوبی و فضیلت آن نمیرسد که گویا از هزار ماه (83 سال و4 ماه ) یعنی بیشتر از طول عمر یک انسان سالم، رحمت و برکت دارد.زهرای اطهر(س) نیز با وجود عمرکوتاه و آکنده از درد و و اندوه خویش ،کوثر است، «انا اعطیناک الکوثر» 19) ای رسول خدا! ما به تو کوثر عطا نمودیم.کوثر یعنی خیرکثیر، خیرفراوان20) خیربی انتها ،خیر تمام ناشدنی. میدانید که ادامه نسل نبوت(ص) از دامان پاک بتول است.این معنا در نسل پاک پیامبرازفرزندان فاطمه (س) آشکار گشته وبرکت آن تا روزرستاخیزخواهد بود21)پس یکی دیگرازشباهتهای زهرا (س) و شب قدر درعین کوتاهی،خیر و برکت کثیر آنهاست.
7- تنزل الملائکة والروح فیها
در این شب تمام فرشتگان و جبرئیل(فرشته وحی )و روح (اعظم ملائکه) بفرمان خدا نازل میشوند. بعد از ارتحال پیامبراکرم (ص) وحی منقطع نگردید و همچنان تا زمان حیات کوتاه زهرا (س) بعد از پیامبر، جبرئیل بر ایشان نازل میشد و اورا تسلی و دلداری میداد. امام صادق (ع) فرمود : ملائکه از آسمان به پائین میامدند و همانگونه که با مریم عذرا سخن میگفتند با حضرت زهرا (س) نیز گفتگو میکردند.22)و چون فرشتگان گفتند : و اذ قالت الملائکه یا مریم ان الله اصطفیک وطهرک و اصطفیک علی نسا العالمین 23) ای مریم! خداوند ترا برگزید و پاکیزه گردانید و برتری بخشید بر زنان جهانیان.ملائکه به حضرت زهرا (س) نیز میگفتند :
«یا فاطمه ان الله اصطفیک وطهرک و اصطفیک علی نسا العالمین، یا فاطمه اقنتی لربک و اسجدی مع الراکعین». فاطمه زهرا (س) که به اذن خدا قادر بود با ملائکه سخن بگوید شبی ازآنها پرسید آیا برترین زن جهان حضرت مریم (س) دختر عمران نیست ؟ فرشتگان عرض کردند : حضرت مریم سرور زنان زمان خود بود اما خداوند شمارا برترین زنان جهان قرار داده است در همه زمانها و از اول تا آخر جهان 24). صحبت ایشان با فرشتگان چیز بعیدی نیست زیرا وقتی قران کریم به گفتگو ومورد خطاب قرار دادن مریم عذرا توسط فرشتگان اشاره میکند در حالیست که حضرت مریم سیده زنان عالم در عصر خویش است 24) ولی حوراانسیه،فاطمه زهرا (س) سیده زنان عالم در همه عصرها و زمانهاست. از نظر روایات مسلم است که جبرئیل امین بر حضرت فاطمه (س) نازل میشد 25) درحالیکه حتی بر ائمه (ع) نیز نازل نمیشد،هرچند فرشتگان دیگر بمحضرآنان میرسیدند.
حضرت امام (خمینی ره) نزول فرشته وحی را از بالاترین فضائل آن حضرت میشمارد ومیفرماید : نزول مکرر جبرئیل بر حضرت زهرا (س) در طی 75 روز زندگیش پس از رحلت رسول الله (ص) در باره ائمه (ع) هم وارد نشده است . تناسبی بین روح شخص با جبرئیل لازم است تا جبرئیل نازل شود . این از بالاترین فضائل آن حضرت و از مختصات ایشان است 26) پس نزول فرشتگان آسمانی در شب مبارک قدر و نزول آنها بر زهرای محدثه (س) از شباهتهای دیگر ایندوست.
8- باذن ربهم
همچنانکه درشب قدر همه چیز به اذن وفرمان خداوند تبارک وتعالی انجام میگیرد،در خصوص حضرت فاطمه زهرا(س) نیز همه چیز او به اذن و دستور و فرمان خداوند بوده است، از زمان تکوین نطفه اش با آن سیب بهشتی 27) بعد از دستور چهل روز عبادت حضرت رسول(ص) در غار حرا،گفتگو با مادر قبل از تولد، رویدادهای خارق العاده بهنگام تولد ، نحوه تولدش (آمدن زنان بهشتی مریم، ساره،آسیه وخواهر حضرت موسی بن عمران برای کمک به خدیجه (س)،وقتیکه زنان قریش از کمک به او بخاطر ازدواج با پیامبر خودداری کردند)،اسماء مبارکش زندگیش،نحوه ازدواج و عروسی اش، دوست داشتن ودشمنیش،سکوتش، فریاد و خشمش …همه وهمه برای خدا و به اذن او بوده است.بطوریکه پیامبرمیفرماید :
انها بضعة منی28) .فمن آذاها فقدآذانی29).فمن اغضبها فقد اغضبنی30)..او پاره جگرمن است و یا در جای دیگرمیفرماید: فاطمه بضعه منی و هی نور عینی و ثمره فوادی وروحی اللتی بین جنبی و هی حورا الانسیه 31). او پاره تن من است ، او نور دوچشم من و جان من است که میان سینه ام قرار دارد و او حوریه ای در قالب انسان است. هرکس اورا بیازارد مرا آزرده است و هرکس اورا خشمگین کند مرا خشمگین کرده است وهرکس مرا خشمگین کند،خدا را خشمگین کرده است و هرکس اورا خشنود کند ،مرا خشنود کرده است و هرکس مرا خشنود کند خدا را خشنود کرده است. وچون حضرت به امور الهی و مشیت خداوند راضی است لذا او را راضیه گویند.در زیارتنامه حضرت میخوانیم :
السلام علیک ایها الراضیه المرضیه. 32) درود بر تو ای زنی که به مقدرات الهی راضی هستی و خداوند نیز از تو راضی است. پس تحت اذن و فرمان کامل خداوند بودن ازوجوه دیگر شباهتهای شب قدر و حضرت زهرا(س) است .
9- باذن ربهم من کل امر
در این شب تمام امور و مسائلی که در طول سال و تا شب قدر سال آینده برای انسان پیشامد خواهد نمود مقدر میشود.همچنانکه قبلا نوشتم بعد از وفات پیامبر اکرم(ص) وحی منقطع نگردید و در طول زمان کوتاهی که حضرت زهرا (س) بعد از ارتحال پدر بزرگوارشان در نهایت درد وغم و اندوه و مصیبت در قید حیات بودند، جبرئیل بر ایشان نازل شده و کلیه حوادث وپیشامدهائی که بر خاندان امامت و نیز مسلمین از گذشته و آینده اتفاق افتاده و خواهد افتاد به ایشان خبر داده اند وهمه این اخبار توسط امام علی (ع) املا گردیده و در کتابی منسوب به حضرت صدیقه طاهره (س) بنام مصحف زهرا(س) جمع شده است .این کتاب مقدس دست به دست به امامان معصوم (ع ) به ارث میرسید و بنقل مشهور درحال حاضر در دستان مبارک قائم آل محمد (ص) مهدی موعود (عج) میباشد.
فاطمه زهرا (س) به همه علوم و امور آگاه بودند تا آنجا که ائمه اطهار(ع) برای روشن شدن حوادث آینده به صحیفه فاطمه (س) مراجعه میکردند. از روایات وتوضیحات حضرت زهرا (س) بدست میاید که مطالب و مباحث پیچیده صحیفه فاطمه (س) جزء اسرارالهیست که فقط دراختیار رهبران معصوم (ع) قرارگرفته است و حضرت به جابر میفرماید :ای جابر! دراین صحیفه نام ائمه ثبت شده که از فرزندان من هستند وهیچکس حق ندارد این صحیفه را مطالعه کند مگر رسول خدا یا وصی پیامبر یا اهل بیت پیامبر(ص) 33).امام رضا (ع) آنرا از علائم و نشانه های امام معصوم میشمارد:
یکون عنده مصحف فاطمه (س)،یعنی بودن مصحف فاطمه (س)درنزداو ازنشانه های امامت است 34) و امام صادق (ع ) نیزمیفرماید: ان عندنا لمصحف فاطمه و ما یدریهم ما مصحف فاطمه ؟ همانا مصحف فاطمه درنزد ماست و مردم چه میدانند که مصحف فاطمه چیست؟35). ابیحمزه میگوید امام صادق (ع) فرمود: درمصحف فاطمه (س) چیزی ازکتاب خدا (قران) نیست ، بلکه چیزی است که بر فاطمه (س) پس از رحلت پدرش الهام گشته است 36)
وآن چیزیست که که حضرت زهرا (س) از جبرئیل یا فرشتگانیکه بنزدش میامدند میشنید و برای حضرت علی (ع) نقل میکرد و ایشان آنهارا مینوشت و تدریجاً بصورت کتابی درآمد و برطبق روایات خبرهائی از آینده جهان ، حوادث آینده ، نامهای پادشاهان تا روز قیامت درمصحف فاطمه (س) آمده است.37)
امام صادق (ع) فرمود: آگاه باشید که مصحف فاطمه (س) چیزی از حلال و حرام را دربرندارد، بلکه درآن دانش آینده تاریخ است و آنچه را که مردم به ما نیازمندند ولی ما به احدی نیاز نخواهیم داشت حتی ارش خراش هم در آن موجود است38) و از امام باقر(ع) هم نقل است که مصحف را فاطمه(س) شخصاً به امیرالمومنین (ع) تحویل داد و پس از شهادت علی(ع) به امام حسن (ع) منتقل گشت و پس از او به امام حسین (ع) و آنگاه در خاندان حسین (ع) دست به دست گشت تا اینکه به صاحب الامر(عج) تحویل داده میشود. 39)
بین صحیفه حضرت زهرا(س) با مشخص شدن حوادث مقدر (من کل امر) در شب قدر شباهت وجود دارد.
10-سلام
این شب سراسر سلام است ،امنیت است ،آرامش است ،رحمت و برکت است فاطمه(س) نیز همه وجودش مظهر لطف و رحمت خداست.سلام از اسماء حسنای خداوند تبارک و تعالی است.در اواخر سوره مبارکه حشر به تعدادی از اسماء حسنا اشاره شده است.هوالله الذی لا اله الا هو الملک القدوس السلام المومن المهیمن العزیز المتکبر سبحان الله عما یشرکون.40). پیامبراکرم (ص) به زهرا(س)فرمود :
خداوند برای تو اسمی از اسمهای خود را انتخاب کرده است خداوند فاطر است و نام ترا فاطمه گذاشته است.41) اسماء حضرت فاطمه زهرا (س) نیز هرکدام جلوه ای از انوار رحمت و برکت الهی هستند.
فاطمه : از کلمه فطام است بمعنای از شیرگرفتن، «فطمت من شر» او از هرچه شر وبدی است گرفته شده و یاران و شیعیانش از آتش خشم وغضب الهی بدورند.
امام(ع) میفرماید: میدانید تفسیر فاطمه(س) چیست و چه معنائی دارد ؟ فاطمه (س) از شر و بدی جدا گردیده است واگر امیرالمومنین (ع) نبود هیچکس همتای زهرا(س) نبود و تا روز قیامت کفو و همتائی برای او یافت نمیشد 42) ونیز فرمود فاطمه به این نام نامگذاری شد به سبب آنکه مردم از شناخت او عاجزند.43)
زهرا : بمعنای درخشان و نورانی است، وقتی ایشان در محراب می ایستاد همه جا نورانی میشد. زهرا درلغت بمعنای درخشنده است که این لقب از هر جهت برازنده این بانوست.
جابر از امام حسین (ع) سوال کرد چرا فاطمه را زهرا نامیده اند ؟ ایشان فرمود : «لان الله عزوجل خلقها من نور عظمته ،خداوند فاطمه (س) را از نور عظمت خویش آفرید، لانها اذا قامت فی محرابها زهر نورها لاهل السما کما یزهرنور الکواکب لاهل الارض » امام صادق (ع) نیز فرمود: زیرا هرگاه در محراب عبادت میایستاد، نورش برای اهل آسمان میتابید همچنانکه ستارگان برای ما اهل زمین درخشش دارند.44) و امام رضا (ع) فرمودند :«کانت فاطمه ( س) اذا طلع هلال شهر رمضان یغلب نورها الهلال و یخفی غابت عنه ظهر» هلال ماه که ظاهر میشد نور فاطمه بر آن غلبه میکرد و کسی نمیتوانست نور هلال ماه را ببیند تا اینکه حضرت فاطمه زهرا ( س) از آنجا رفته آنگاه هلال ماه دیده میشد.45) .
ابوهاشم میگوید : از امام حسن عسگری (ع) سوال کردم چرا فاطمه، زهرا نامیده شد؟ فرمودند:صورت فاطمه (س) برای حضرت علی(ع) در اول روز بمانند خورشید میدرخشید و هنگام ظهر مانند ماه تابان بود و هنگام غروب خورشید مانند ستاره ای پرنور.46)
بتول : بمعنای منقطع شده «یا ایها المزمل قم اللیل الا قلیلا ،نصفه او انقص منه قلیلا ، او زد علیه و رتل القران ترتیلا ،انا سنلقی علیک قولا ثقیلا،…وذکر اسم ربک وتبتل الیه تبتیلا»47).حضرت امام صادق فرمود: فاطمه را بتول نامیدند زیرا بی نظیر است48)
مبارکه: برکت یعنی فایده ثابت ،بسیاری وسعادت، ثبوت خیرالهی در یک چیز و مبارک چیزیست که در آن فایده ثابت باشد.این نام بر خیر و برکت در ذریه آن حضرت گواهی میدهد.49) در سوره مبارکه دخان آمده است : بسم الله الرحمن الرحیم ،حم والکتاب المبین ،انا انزلناه فی لیله مبارکه انا کنا منذرین، فیها یفرق من کل امرحکیم. 50) عالمی نصرانی از باطن این کلمات از امام کاظم (ع)سوال کرد وحضرت پاسخ داد : حم محمد (ص) است که در کتاب هود که منقوص الکتاب است آمده است والکتاب المبین امیرالمومنین علی(ع) است اللیله در لیله مبارکه فاطمه (س) است.یفرق من کل امرحکیم یعنی خیر فراوانی از آن شب نشات میگیرد.51)
محدثه: بمعنای کسیکه با ملائکه گفتگو میکند، همچنانکه قبلا نیز توضیح داده شد مصحف زهرا (س) که همان اخبارغیبی است محصول شرفیابی فرشته وحی بر حضرت زهرا (س) و از افتخارات تشیع میباشد. محدثه به کسر دال زنی است که حدیث بازگو میکند و محدثه به فتح دال بمعنای زنیست که فرشتگان با او سخن میگویند که در مورد حضرت هردو مورد صادق است ،چون درروایتهای بسیاری جزو سلسه سند قرار گرفته و از رسول خدا (ص) حدیث بازگو کرده است.52)
زکیه: یعنی پاکیزه از هر رجس و گناه یا صفت رذیله و نیز رشد و نمو. «قد افلح من زکیها» 53) و هر زکیه ای به فلاح میرسد. درزیارتنامه حضرت میخوانیم :
السلام علیک ایتها الفاضله الزکیه . درود برتو ای بانوی بافضیلت و ای زنیکه از هر آلودگی خود را پاک نمودی.
صدیقه: بمعنای زن بسیارراستگو که درعمل، گفتار وباور و ایمانش راستگو میباشد.پیامبراکرم (ص) به علی (ع) فرمود: سه چیز بتو داده شده که به احدی داده نشده است حتی بمن ، «اوتیت زوجه صدیقه مثل ابنتی» یکی زنی بسیار راستگو چون دخترم 54)
مطهره : نیز مانند طاهره و طیبه بمعنای پاکی و طهارت است که صدیقه کبری هم پاکیزگی باطنی داشت و هم پاکیزگی ظاهری که در قران آمده است «انما یرید الله لیذهب عنکم الرجس اهل البیت و یطهرکم تطهیرا »55)
راضیه ومرضیه : هم به معنای کسیست که که به مقدرات الهی راضی است و چون او ازخدا راضی است، خدا هم از او راضی است، یا ایتها النفس المطمئنه ارجعی الی ربک راضیه المرضیه، فدخلی فی عبادی ودخلی جنتی 56)
برای تفسیر بیشتر راضیه به نکته جالبی اشاره میشود:
زندگی حضرت سراسر عشق و ایثار است. علامه مدرسی نقل میکند: فاطمه زندگی سخت و غذای ناگوار و لباس درشت بافت و خشن را تحمل میکرد و تنها خدا و روز قیامت را در نظر میاورد.شیخ صدوق از علی (ع) روایت کرد که فرمود:
فاطمه آنقدربا مشک آب آورد که بند مشک در سینه اش اثر نهاد و آنقدر دستاس میکرد که دستش پینه بست و زبر شد و آنقدر خانه را میرفت که لباسهایش گردآلود میشد و آنقدر آتش در زیر دیگ می افروخت که لباسهایش دودآلود و سیاه میشد 57) اما با همه سختیها و مشقات دنیا ، بانوی دوعالم به امور الهی و مشیت خداوند راضی است لذا او را راضیه گویند.
حضرت امام جعفرصادق (ع) در باره اسماء حضرت میفرماید: حضرت زهرا(س) درپیشگاه خداوند 9اسم مخصوص دارد:فاطمه ، صدیقه ،مبارکه ، طاهره ، زکیه ، راضیه ، مرضیه ، محدثه و زهرا 58)
ام ابیها:که کنیه حضرت است بمعنای مادر پدر است که نشان اوج رافت و محبت حضرت به ایشان است.
کوثر: نیزکه از القاب ایشان است بمعنای خیرکثیر و خیر فراوانیست که خداوند آنرا به پیامبراکرم (ص) ارزانی داشته است. این معنا در نسل پاک پیامبر از فرزندان فاطمه (س) آشکارگشته وبرکت او تا روز رستاخیز خواهد بود و نیز نام چشمه ایست در بهشت .در کتاب شریف «فاطمه گل محمدی (سلام الله علیها)» حدود 139 اسم برای حضرت تحت عنوان گلنام ، 45 کنیه ، 87 لقب و 323 صفت ذکر شده است59 ) بین وجوه رحمت و برکت شب قدر با اسما واخلاق و صفات حضرت فاطمه زهرا(س) شباهت وجود دارد.
10-سلام هی حتی مطلع الفجر
همچنانکه انتهای شب قدر به صبح روشن و طلوع سپیده و فجر منتهی میشود، انتهای امامت نیزصبح ولایت است که یوسف زهرا، مهدی موعود (عج) قیام نموده وشب تاریک و ظلمانی را به صبح هدایت و امید و فلاح ورستگاری دلالت خواهد نمود.مطلع الفجر زهرا (س) مهدی(عج) است. «ان موعدهم الصبح ، ا لیس صبح بقریب ؟!»60) آیا سپیده نزدیک نیست؟!
منابع
1- قران کریم - سوره مبارکه قدر
2- تفسیرالفرات ،فرات بن ابراهیم بن فرات کوفی ، ص582 – ذکر روایت با سند از امام جعفر صادق (ع)
3-تعلیقات حکیم مولی علی نوری برتفسیرصدرالمتاهلین شیرازی –جلد 6-ص385
4-فاطمه گل محمدی ( سلام الله علیها) – سید جواد هاشمی – ص180
5- حدیث قدسی-بحارالانوارعلامه محمد باقر مجلسی– جلد15- ص 28
6- قران کریم - سوره قلم –آیه4-1
7- قران کریم - سوره نساء آیه 77
8- بحار الانوار علامه محمد باقر مجلسی – جلد22-ص490-روایت 36
9- فضائل الحمد – جلد 3 – ص 127 و زهرا (س) بزرگترین بانوی جهان –آیت الله العظمی مکارم شیرازی - ص25
10-علل الشرایع ابوالجعفرمحمد بن علی بن بابویه القمی الصدوق – باب 147- جلد 1-ص 183
11-تفسیر جوان (منتخب تفسیرنمونه) ،زیر نظر آیت الله العظمی مکارم شیرازی جلد 27-ص133 به نقل از نورالثقلین- جلد 5 – ص626-حدیث 62
12- قران کریم - سوره انعام – آیه 96
13- قران کریم - سوره نبا ء – آیه 9
14- قران کریم - سوره اللیل – آیه 1
15- قران کریم - سوره الضحی – آیه 2
16- فاطمه زهرا (س ) بهجت قلب مصطفی(ص) - احمد رحمانی همدانی – مترجم سید حسین افتخارزاده سبزواری جلد1-ص 203 ، فضائل الخمسه من الصحاح السته سید مرتضی حسینی فیروز آبادی – جلد 3 – ص 156 و مناقب - جلد 3 - ص 357
17- نهج البلاغه – خطبه 3 معروف به خطبه شقشقیه
18- زندگانی فاطمه زهرا (س) – دکتر سیدجعفرشهیدی
19- قران کریم - سوره کوثر- آیه 1
20- درالمنثور – سیوطی – واژه کوثر
21- مجمع البیان – طبرسی – واژه کوثر
22- بحارالانوار علامه محمد باقر مجلسی – جلد 14 – ص206 – روایت 23
23- قران کریم - سوره آل عمران – آیه 42
24- بحارالانوار علامه محمد باقر مجلسی – جلد 14 – ص206 – روایت 23
25- مسند فاطمه زهرا (س) – شیخ عزیز الله عطاردی ص 281 – بنقل از کافی
26- صحیفه نور – امام خمینی (ره)- جلد 19- ص 278 – سخنرانی 11/12/64
27 - ریاحین الشریعه -ذبیح اله محلاتی –جلد 1-ص 21
28- حلیه الاولیا ء-ابوالفرج اصفهانی – جلد 2 – ص 40 و زهرا بزرگترین بانوی جهان –آیت الله العظمی مکارم شیرازی - ص 88
29- کنز العمال – علا الدین المتقی الهندی – جلد 12 – ص 111
30- صحیح بخاری –محمد بن اسماعیل البحاری -کتاب بدا الخلق –باب مناقب قرابت رسول الله(ص)
31- ریاحین الشریعه ذبیح الله محلاتی –جلد 1-ص 21 وبحارالانوار علامه محمد باقر مجلسی – جلد 43 – ص16 بنقل از علل الشرایع ابوالجعفرمحمد بن علی بن بابویه القمی الصدوق
32- بحارالانوار علامه محمد باقر مجلسی – جلد 100 –ص199– روایت 20
33-کمال الدین وتمام النعمه-ابوجعفرمحمد بن علی بن بابویه القمی الصدوق – ص 178
34-عیون الاخبارالرضا (ع)- ابوجعفر محمد بن علی بن بابویه القمی الصدوق- ص25 و بحارالانوار – جلد 36 -ص194
35- اصول کافی مرحوم کلینی – جلد 1 – ص239 ، بصائرالدرجات الکبری–ابوجعفر محمد بن الحسن بن فروخ (الصفار) –ص 151 و بحار الانوار علامه محمد باقر مجلسی – جلد26- ص38.
36- مسند فاطمه زهرا (س) – مهدی جعفری - ص 292 ، بصائر الدرجات الکبری ابوجعفر محمد بن الحسن بن فروخ ( الصفار) ص 159
37-بحارالانوار علامه محمد باقر مجلسی – جلد 43 – ص 79 – روایت 66
38-فاطمه گل محمدی سلام الله علیها –سید جواد هاشمی -ص 115
39- همان منبع
40- قران کریم - سوره حشر – آیه 23
41- بحارالانوارعلامه محمد باقر مجلسی ج 26-ص326-روایت 10
42-فاطمه الزهرا من المهد الی اللحد –فاطمه زهرا (س)از ولادت تا شهادت – سید محمدکاظم قزوینی ص71 وبحارالانوارعلامه مجلسی– جلد 26 –ص326 –روایت 10
43- تفسیرالفرات-فرات بن ابراهیم بن فرات کوفی - ص582
44-بحارالانوار علامه محمد باقر مجلسی جلد 43- ص 12 – روایت 6
45- فضائل شهر رمضان ابوجعفرمحمدبن علی بن بابویه قمی الصدوق – ص 56
46-بحارالانوارعلامه محمد باقرمجلسی– جلد 43 –ص56 - روایت 49 و جلد 43– ص12 – روایت 6
47- قران کریم - سوره مزمل – آیه 8
48- بحارالانوارعلامه محمد باقر مجلسی – جلد 43 –ص16
49 – نامها و لقبهای فاطمه زهرا (س)- علیرضا سلطانی نسب –ص107
50- قران کریم - سوره دخان 4-1
51- فاطمه گل محمدی (سلام الله علیها) – سید جواد هاشمی ص145
52- نهج الحیات –مرحوم دشتی
53- قران کریم - سوره شمس-آیه 9
54- فاطمه الزهرا من المهد الی اللحد-ص82
55- قران کریم - سوره احزاب- آیه 33
56- قران کریم - سوره فجر – آیات 27-28
57-بحارالانوار علامه محمد باقر مجلسی – جلد 43- ص 10-روایت 1
58-کتاب زندگی وسیمای حضرت فاطمه زهرا(س)-علامه سیدمحمدتقی مدرسی ص41
59- فاطمه گل محمدی (سلام الله علیها) – سید جواد هاشمی – 69-55
60- قران کریم – سوره هود – آیه 86
61-فرازی از دعای ندبه
63- قران کریم - سوره مطففین – آیه 2
